İngilizce Sesli Harfler ve Onları Öğrenmenin 8 Harika Yolu

“How now, brown cow?”

Bu komik soruda ilginç bir şeyler fark ettin mi?

Doğru bildin—sözcüklerin tümünde “ow” sesi bulunuyor.

Bu cümleyi çalışmak, İngilizce ünlü sesleri öğrenmenin yollarından sadece biri!

İngilizce ünlüler kafa karıştırıcı olabilir. Yazarken hangi harfi kullanacağını bilmek zor olabilir ve telaffuzdaki farklar bazen küçüktür ve bunları duymak zordur.

Ama endişelenme! İngilizce ünlü harfleri çalışmak ve telaffuzunu çok daha iyileştirmek için oynayabileceğin sekiz eğlenceli oyun hazırladık.

Download: This blog post is available as a convenient and portable PDF that you can take anywhere. Click here to get a copy. (Download)

İngilizce Sesli Harfler Hangileri?

İngiliz dilinde “a,” “e,” “i,” “o,” “u” ve bazen de “y” harfi sesli harftir.

Konuştuğun zaman ağzından hava çıkarırsın. Sessiz harfler, ağzından çıkan havanın herhangi bir şey (dişlerin veya dilin) tarafından bloke edilmesi halinde meydana gelir. Dudaklarının farklı şekillere hareket etmesiyle bunlar oluşur.

Alfabedeki geri kalan tüm harflere sessiz harfler denir. Konuşurken sessiz harfler, hava akışının kısmen ya da tamamen bloke edilmesiyle elde edilir.

Sözcükler oluşturmak için sesli harfleri sessiz harflerle belirli bir sıraya koyarız. İşte bunun bir örneği. Bunu yüksek sesle oku:

cat

Yeterince kolay, öyle değil mi? Sivri kulakları olan küçük tüylü bir hayvanı ifade etmek için “c” ve “t” ünsüz harfleri arasına “a” ünlü harfi gelir. Şimdi de bunu yüksek sesle oku:

a

Bunu birçok farklı şekilde söyleyebilirsin:

• ”cat” sözcüğündeki “æ” sesi gibi
• “a” harfinin adı gibi
• “ahh” gibi…

Dolayısıyla, “a” harfini telaffuz etme şeklin onun etrafındaki harflere bağlıdır.

Son olarak şunu okumaya çalış:

ct

Bu o kadar da kolay değil, öyle değil mi? “c” ve “t” arasına farklı bir sesli harf koyarsan bu sözcük farklı bir anlam alır (“cot” veya “cut” gibi). Sessiz ve sesli harfler birbirine ihtiyaç duyar!

İngilizce Sesli Harfler ve Onları Telaffuz Etmenin Yolları

Bir sesli harfin sözcük içerisindeki yeri onun nasıl telaffuz edildiğini etkileyebilir. Bazı telaffuz kurallarını ezberleyebilir ya da sözcükler içerisindeki kalıpları keşfederek öğrenebilirsin.

Tüm İngilizce sesli harfler en az iki telaffuza sahiptir: bir uzun ses ve bir kısa ses. Uzun bir sesli harf, bir sesli harfin adıdır (örneğin, “a” harfi “ey” şeklinde tıpkı “say” sözcüğündeki gibi okunur). Kısa bir sesli harf ise daha kısa bir sestir (örneğin, kısa “a” sesleri tıpkı “cat” sözcüğündeki gibi “æ” olarak telaffuz edilir).

Sözcükler, o sözcüğü oluşturan kesintisiz parçalar olan hecelere ayrılabilir. Her bir hecenin bir ünlü sesi bulunur. Elini çenenin altında düz bir şekilde tutarak ve sözcükleri yüksek sesle söyleterek hece sayısını bulabilirsin. Çenen eline değdiği her seferinde bir hece söylemiş olursun. “How Many Syllables” gibi sitelerden de yardım alabilirsin.

İşte ünlü telaffuzu için en yaygın beş kural:

1. Bir sözcük ya da hece bir sessiz harf ile bitiyorsa ve sadece bir sesli harfi varsa o sesli harf kısadır.

Örnekler: cat, bed, fish

2. Bir sözcük “e” sesi ile bitiyorsa o “e” okunmaz ve ondan önce gelen sesli harf daha uzun okunur.

Örnekler: bake, file, rope

3. Bir hecede birbirinin ardından iki sesli harf geliyorsa, bunlardan ilki genellikle uzundur ve ikincisi de kısadır.

Örnekler: pain, boat, grow

4. Bir hece bir sesli harf ile biterse o hece genellikle uzundur.

Örnekler: open, unit, paper

5. Çoğu zaman bu kurallar işe yaramaz! Bunların birçok istisnası bulunur. Bazen bir şeyi öğrenmenin en iyi yolu pratik yapmak ve bunu ezberlemektir.

Nasıl öğrenmeye karar versen de kuralları bilmek ve sesleri nasıl çıkaracağını öğrenmek her ikisi de akıcı konuşmak için önemlidir.

İngilizce Sesli Harfler ve Onları Öğrenmenin 8 Yolu

Kurallar ve telaffuzu ezberlemenin zor olabileceğini biliyoruz. İşte bu oyunları oynamanın nedeni de bu—öğrenme sürecini senin için kolaylaştırmak. İşte İngilizce ünlü harf bilgini geliştirmenin bazı eğlenceli yolları:

1. Telaffuz Labirentleri

Telaffuz labirentleri, sözcüklerle dolu sayfalardır. Bu sayfayı doldurmak için sayfanın üstündeki bir sözcükten sayfanın altındaki bir sözcüğe, aynı ünlü seslere sahip sözcükleri bularak inmen gerekir.

• • İşte “but” sözcüğündeki gibi “u” sesi için bir telaffuz labirenti.
  • Burada da “book”

sözcüğündeki gibi “oo” sesi için bir telaffuz labirenti bulabilirsin.

• Ve burada da “o” “ou” ve “u” sesleri için bir labirent seni bekliyor.
• İşte başka bir labirent.

Google ya da Google resimleri “pronunciation maze” anahtar sözcükleriyle aratarak da birçok farklı labirent bulabilirsin.

Öğrenebileceklerin: Ünlü harfler, sözcük içerisinde nerede olduklarına ve kendilerini çevreleyen harflere bağlı olarak seslerini değiştirirler. Telaffuz labirenti yapmak ünlü seslerin farkına varmanı sağlar ve örneğin, “bit” ve “beat” arasındaki farklı duymana yardımcı olur.

Eğer dikkatle bakarsan bazı kalıplar olduğunu görebilirsin—tıpkı ortalarında “ea” sesi olan sözcüklerin benzer bir sese sahip olmaları gibi (tabi her zaman değil!). Bu da bir daha içinde “ea” harfleri geçen bir sözcük gördüğün zaman, anlamını dahi bilmeden onu doğru telaffuz edebileceğin anlamına gelir.

2. Gölge Okuma

Bir filmden, diziden veya hatta en sevdiğin reklam filminden kısa bir klip bul. YouTube’da arayarak zaman kaybetmek istemiyorsan FluentU kliplerini kullanabilirsin! FluentU, gerçek hayattan videolar—haberler, vlog’lar, müzik videoları, çizgi filmler ve ilham verici konuşmalar gibi—ile dil öğrenebileceğin çevrimiçi yoğun pratik platformudur. FluentU hakkında daha fazlasını bu yazıda bulabilirsin! En iyisi ise iOS ve Android uygulamaları ile istediğin her zaman çalışabilecek olman.

Daha sonra altyazıları aç (ya da interaktif altyazılar için FluentU kullan) ve klibi iki kere izle.

İlk seferde sessizce izle. İkinci seferde sözcükleri video ile birlikte söyle. Telaffuz, tonlama ve konuşma hızını taklit etmeyi dene. Bu egzersize “gölge okuma” adı verilir.

Öğrenebileceklerin: Akıcı konuşmak sadece doğru sözcükler ve gramer ile ilgili değildir. Bunları nasıl söyleyeceğini bilmek ile de ilgilidir. Bu klip ile birlikte konuşmak, duraklama yapmadan daha hızlı konuşma alıştırması yapmana ve sözcükleri doğru şekilde telaffuz etmene yardımcı olur.

3. Tekerlemeler

Tekerlemeler, aynı sesi birçok defa tekrarlayan ve bu nedenle de hızlı söylemesi zor olan bir dizi sözcüktür. Burada ve burada bir dizi harika ünlü odaklı tekerleme bulabilirsin.

Bir tekerleme seç ve bunu yüksek sesle söyle. Bunu ilk başta son derece yavaş bir şekilde söyle ve ünlüleri doğru telaffuz etmeye odaklan. Daha rahat bir şekilde söylemeye başladıkça tekerlemeyi gittikçe daha hızlı söylemeye çalış. Dilin dönmeyecek hale gelene kadar ne kadar hızlı söyleyebiliyorsun?

İngilizce öğretmenin ya da dil öğrenme partnerinin bu tekerlemeyi önce yavaşça ve sonra da daha hızlı söylemesini kaydetmek için telefonunu kullan. Pratik yapmak için bu ses kaydını kullan. Alternatif olarak ise bu tekerlemeyi söyleyen anadili İngilizce olan bir kişinin videosunu YouTube üzerinde aratabilirsin.

Öğrenebileceklerin: Bunu daha önce duymuşsundur—pratik, pratik, pratik! Pratik yapmaktan daha iyi bir öğrenme yolu yoktur. Tekerlemeler, belirli sesleri çıkararak pratik yapmanın eğlenceli bir yoludur. Tekerlemeleri ne kadar kolay söylemeye başlarsan farklı İngilizce ünlülerin telaffuzunu da o kadar iyi yapmaya başlarsın.

4. Sessiz Film

Aktörlerin doğal bir şekilde konuştukları bir filmden bir klip ya da kısa bir video bul. (Yine FluentU üzerinde bu aktivite için harika bir klip bulabilirsin). “Oynat” tuşuna tıklamadan önce sesi kapat ve altyazıları kaldır. Klibi izle ve insanların dudak hareketlerine bakarak ne söylediklerini anlamaya çalış.

Öğrenebileceklerin: ses boğazımızdan gelebilir ama ağzımız bu seslerin harfler ve sözcükler şekline getirildiği yerdir. Konuşurken sözcükleri doğru telaffuz edebilmen için ağzının şekli ve dilinin konumu önemlidir.

Konuşurken insanların ağızlarının aldığı şekle dikkat etmek aynı sesi anlamanı ve tekrarlamanı kolaylaştırabilir. İnsanların konuştuklarını izlemek (video sessizdeyken) onların ağız şekillerini daha iyi anlamanı sağlar ve aynı sesleri nasıl doğru şekilde çıkaracağını anlamana yardımcı olabilir.

Örneğin, “rebuke” sözcüğündeki “u” sesi ve “book” sözcüğündeki “oo” birbirine benzeyebilir ama birisinin bu iki sözcüğü söyleme şeklini izleyecek olursan farkı anlarsın (“u” sesini çıkarabilmek için dudaklarının daha çok bükülmesi gerekir).

5. Sözlüğü “Okumak”

Bir daha sözlükten yeni bir sözcüğün anlamına baktığın zaman önce bu sözcüğü mümkün olduğunca iyi bir şekilde telaffuz ederek söylemeye çalış.

Sonra da o sözcüğün sözlükteki telaffuzunu dinle, ses kaydıyla birlikte tekrarla ve son olarak da kendi başına söyle. Duyduğun şeye mümkün olduğunda yaklaşmaya çalış.

Öğrenebileceklerin: Yeni sözcüklerin anlamlarına bakmak için çevrimiçi bir sözlük ya da bir sözlük uygulaması kullanabilirsin. Sadece bu sözcüğü ve tanımını kullanırsan çevrimiçi sözlüklerin en iyi özelliklerinden birini kaçırmış olursun!

Çoğu çevrimiçi sözlükte bir ses butonu bulunur ve o sözcüğü senin için okur. Bazı çevrimiçi sözlükler—Cambridge English Dictionary gibi—Amerikan ve İngiliz İngilizceleri için farklı ses butonları içerir ve her iki aksanı da duyabilirsin.

Herhangi bir sözlüğün (fiziksel ya da çevrimiçi) diğer kullanışlı özelliği ise telaffuz kılavuzudur. Anlamak biraz zamanını alabilir ama sözlük telaffuz kılavuzunu anlamak oldukça kullanışlı olabilir. Bu kılavuz sana sözlükteki her sözcüğü nasıl telaffuz edeceğini gösterir. Artık her zaman bir sözcüğünü nasıl telaffuz edeceğini bilebilirsin!

6. Minimal Çiftler

Minimal çiftler, “lice” ve “rice” ya da “sit” ve “seat” gibi tek bir harf dışında aynı olan seslere sahip sözcüklerdir.

Bu egzersiz için minimal çiftlerden oluşan bir liste yapman gerekir (burada iyi bir liste bulabilirsin). Bu sözcükleri yüksek sesle, anlaşılır ve abartılı bir şekilde söyleyerek pratik yap ya da kendi sesini kaydet.

Öğrenebileceklerin: Bazen belirli ünlü sesler arasındaki farkı duymak zordur. Benzer sözcükleri okuma pratiği yaparak bu farkı duymayı kendin için kolaylaştırabilirsin. Sesleri abartarak bu farkları daha kolay duyabilir ve hissedebilirsin.

7. Dr. Seuss Oku

Dr. Seuss, tanınmış bir çocuk kitapları yazarıdır. Yazmış olduğu kitaplar, bazı basit ve akılda kalıcı kafiyeler kullanarak çocukların konuşmayı (ve okumayı) öğrenmelerini amaçlar. Bazı Dr. Seuss kitapları ünlüleri telaffuz etmeyi öğrenmenin harika bir yoludur!

Ünlü telaffuzunu öğrenmek için en iyi Dr. Seuss kitapları arasında “Oh Say Can You Say,” “Fox in Socks,” ve“Hop on Pop” yer alıyor. Bunları yüksek sesle oku!

Yardıma ihtiyacın mı var? Bu kitapların sesli kitaplarını Audible üzerinde bulabilir ya da bunların okunduğu videoları YouTube’da aratabilirsin. İşte “Oh Say Can You Say,” “Fox in Socks” ve Hop on Pop” okumalarına bazı örnekler.

Öğrenebileceklerin: Çocuk kitapları hangi yaşta olursan ol harika birer öğrenim aracıdır. Dr. Seuss kitaplarında kullanılan sözcükler, ritm ve kafiyeler onları hatırlamayı ve okumayı kolaylaştırır. Bu kitaplar çocuklara mümkün olan en kolay yoldan öğretmeyi amaçladıkları için uzun ve kısa ünlüler, farklı ünlü sesler ve yazım kalıpları gibi kullanışlı konuları öğreneceksin…ve bunu yaparken çalışıyormuş gibi hissetmezsin!

8. Şarkı Oyunları

Farklı ünlüleri öğretmeye yardımcı olan bir dizi çocuk şarkısı bulunur. “Apples and Bananas” ve “The Frog Doesn’t Wash His Feet” gibi şarkılar dinle ve onlara eşlik etmeye çalış.

Bu şarkılar ve benzerleri sözcükler içerisindeki ünlü sesleri değiştirir. Bu da “banana” yerine “benene” gibi pek çok saçma sözcük üretir. Sözcüğün geri kalanı değişmediği için bu, ünlü sesleri öğrenmek için etkili bir yöntemdir—dolayısıyla bunlar yerine ünlü seslere odaklanabilirsin.

Öğrenebileceklerin: Farklı ünlü sesleri nasıl doğru bir şekilde çıkaracağını bilerek bir sözcüğün doğru telaffuzunun nasıl olması gerektiğini bilmek önemlidir.

Ünlü sesleri ve İngilizce sesli harflerin telaffuzlarını öğrenerek yeni İngilizce sözcükleri daha kolay öğrenebilirsin. İngilizce sesli harfler ile pratik yapmak için zamanını ayır ve bu egzersizlerle öğrenirken aynı zamanda keyifli zaman geçir.

Ve Son Bir Şey…

Bunun gibi özgün İngilizce derslerini seviyorsan FluentU tam sana göre. Daha önce de belirttiğimiz üzere FluentU sana İngilizce öğretmek için popüler söyleşi programları, akılda kalan müzik videoları ve eğlenceli reklamları kullanır:

FluentU, İngilizce videoları izlemeyi gerçekten çok kolaylaştırır. Nasıl mı? İnteraktif altyazılar içerir. Yani bir resim, tanım ve kullanışlı örnekler görmek için herhangi bir sözcüğe tıklayabilirsin.

Örneğin, “brought” sözcüğüne dokunacak olursan şunu görürsün:

Herhangi bir videoda kullanılan sözcükleri FluentU ile öğrenebilirsin. Öğrenmekte olduğun sözcüğün daha fazla örneğini görmek için ekranı sola ya da sağa kaydır.

En iyi yanı mı? FluentU öğrenmekte olduğun sözcükleri bilir. Sana örnekler ve videolar sunmak için sözcük bilginden faydalanır. Gerçek anlamda kişiselleştirilmiş bir deneyim yaşarsın.

Bilgisayarın ya da tabletini kullanarak FluentU web sitesini kullanmaya başla ya da daha iyisi iTunes mağazasından FluentU Uygulamasını indir.