İngilizce İmla Hataları: Bir Daha Yanlış Yazmayacağın 47 İngilizce Sözcük
“Misspell” sözcüğünün sıklıkla yanlış yazıldığını biliyor muydun?
İngilizce bazı sözcüklerin yazımı mantıklı gelmeyebilir.
Ama bunu yapmaya çalışırken kafayı yemeden İngilizce sözcük yazımını öğrenmenin bir yolu var!
Benzerlikleri görmen yeterli.
Yazımı zor gibi görünen İngilizce sözcüklerin çoğu aslında birbirlerine açık bir şekilde benzemektedir.
Belirli sözcüklerin neden belirli şekilde yazıldığını öğrenebilmen için bu yazıda sana bu benzerlikleri öğreteceğiz.
Bunun “nedenini” bildiğin zaman bu yazımı zor 47 sözcüğü yazarken bir daha hiçbir zaman İngilizce imla hataları yapmayacaksın.
Download: This blog post is available as a convenient and portable PDF that you can take anywhere. Click here to get a copy. (Download)
Bazı İngilizce Sözcüklerin Yazımı Neden Zor?
İngiliz dili her zaman büyüyen ve değişen bir dildir. Geçtiğimiz birkaç yüz sene içerisinde oldukça dramatik bir şekilde değişmiştir. Şu metni okumayı dene. İşte 15. yüzyılda İngilizce böyle bir şeydi. Şimdikinden çok farklı, değil mi?
İngilizce geliştikçe diğer dillerden bazı sözcükler İngilizceye yerleşti. Zaman içerisinde bu sözcükler günümüzde kullandığımız hallerini aldılar. İşte tıpkı “night” gibi yazımı tuhaf sözcükler bu şekilde kullanılmaya başlandı. “Night” sözcüğünün kökeni Almanca Nacht sözcüğüdür ve bu süreçte Fransızcadan da “g” harfini almıştır.
İşte bu nedenle, tüm sözcükleri doğru şekilde yazabilmen için bir dizi “kurallar” mevcuttur. Neyse ki biraz daha derine inersen, İngilizcede yaptığın yazım hatalarını düzeltmene yardımcı olacak kalıplar göreceksin.
İngilizce Sözcüklerde Yazım Kalıplarını Görmek
Bir benzerlik ya da kalıbın bir kuraldan farkı nedir? Kurallar, uyman gereken bir dizi düzenlemedir. Kalıplar ise doğal olarak meydana gelen tekrarlardır. Örneğin, işte ne zaman “ie” ve ne zaman “ei” yazacağını söyleyen bir tekerleme:
“I” before “E”
Except after “C”
Or when sounding like “A”
Like in “neighbor” and “weigh”
İşte bilmen gereken harika bir tekerleme ama bu bir kural değil—bu bir kalıp! Bu kalıba uyan pek çok sözcük bulunuyor: “perceive,” “piece,” “eight.” Ama bu kalıba uymayan da birçok sözcük mevcut: “science,” “neither,” “weird.”
Eğer kalıplar her zaman doğru yazımı vermiyorsa, o halde neden bunları öğrenelim ki? Sana nereden başlayacağını gösterdikleri için bu kalıplar faydalıdır.
Bazı sözcükleri gruplar içinde öğrenebileceğin için onları hatırlamayı kolaylaştırır. Ve en önemlisi, İngiliz dilini daha iyi anlamanı sağlar!
İngilizce İmla Hataları: Bir Daha Yanlış Yazmayacağın 47 İngilizce Sözcük
“-ary” ve”-ery” ile biten sözcükler
Bu ilk sözcük kategorisinde “-ary” ve “-ery” ile biten sözcüklerde dikkat etmemiz gereken dört yazım kalıbı göreceğiz.
Kalıp: Eğer sözcük kökü sessiz “e” harfiyle bitiyorsa sadece “-ry” ekle.
1. Bravery
Bravery (n.): Cesaret, tehlikeli bir durum karşısında korkusuzluk.
“-ery” soneki öncesindeki sözcüğe bir bak. Onu tanıdın mı? “Bravery” sözcüğü, “brave” sıfatından gelir.
“Brave,” “bravery” isminin sözcük köküdür. Tüm önekler (sözcüğün anlamını değiştirecek şekilde bir sözcüğün başına eklenen sözcük) ve sonekleri (sözcüğün sonuna eklenen sözcük) kaldırdığın zaman elde ettiğin yalın sözcüğe sözcük kökü denir.
“Brave” sözcüğü “e” harfiyle sonlandığı için tek yapman gereken sonuna “-ry” ekleyerek “bravery” sözcüğüne ulaşmak. Ne kadar da cesursun!
2. Forgery
Forgery (n.): Sahte ya da orijinal olmayan bir belge.
“Forgery” sözcüğü, “forge” fiilinden gelir. “Forge” sözcüğü de sessiz “e” ile sonlandığı için yeni bir sözcük yaratmak üzere ona “-ry” eklememiz yeterlidir.
3. Scenery
Scenery (n.): Keyifli bir manzara ya da doğanın içinde bir yer.
“Scenery” sözcüğünün kökü olan “scene” sözcüğü bir fiil olmadığı için bunun biraz daha farklı olacağını düşünebilirsin. Ama bu sözcük de sessiz “e” ile biter ve yine “-ry” eklenir.
Kalıp: Eğer sözcük kökü sessiz “-er” ile bitiyorsa “-y” ekle.
4. Discovery
Discovery (n.): Keşif.
“Discover” sözcüğü zaten “-er” ile bittiği için tek ihtiyacı olan şey “y” harfidir.
5. Flowery
Flowery (adj.): Çiçek gibi kokan ya da çiçeksi.
Çiçeksi bir şey bir çiçeğe benzer. “Flower” sözcüğüne “y” harfini ekleyerek bunu bir niteleme sıfatına (“flowery”) dönüştürürsün.
“-er” ile sonlanmasalar da bunu “sunny” (“sun” sözcük kökünden) ve “lemony” (“lemon” sözcük kökünden) gibi pek çok sözcükte uygulayabilirsin.
6. Watery
Watery (adj.): Suya benzer ya da çok fazla su içeren, sulu.
Tıpkı “flowery” sözcüğü gibi “watery” de suya benzer bir şeydir. Sadece “y” harfini ekleyerek bu sözcüğü yepyeni bir sıfata dönüştürürsün.
Kalıp: Eğer sözcük kökü tamamen İngilizce bir sözcük değilse “-ary” ekle
7. Vocabulary
Vocabulary (n.): Bir dilde bulunan sözcükler. Bu sözcüğü zaten biliyorsundur!
Tıpkı “vocabul–” kökünde olduğu gibi yapım ekini kaldırdığın zaman karşına anlamsız bir şey çıkar. Genellikle bu, “-ary” kullanman gerektiğinin bir işaretidir.
Sözcüklerin kökeninin “-a” ya da “-arius” ile biten Latince kökenli sözcükler olması halinde bu meydana gelir. Burada ise bu sözcüğün Latince kökeni vocabularis sözcüğüdür.
8. Culinary
Culinary (adj.): Yemek yapmak ile ilgili.
Culina sözcüğü Latincede “mutfak” anlamına gelir, dolayısıyla da “a” ile bittiği için buna “-ary” eklemek mantıklıdır. Bunu bilmiyor olsan dahi “culin” kökünün tek başına bir İngilizce sözcük gibi görünmediğini fark edebilirsin.
9. Solitary
Solitary (adj.): Yalnız.
“Solit” bir İngilizce sözcüktür ama solitarius bunun Latince kökenidir. Sonuna “-ary” eklediğin zaman “solitary” doğru şekilde yazılmış olur.
Kalıp: Eğer sözcük kökü sessiz “e” ile bitmeyen tam bir İngilizce sözcükse “-ary” kullan.
10. Dictionary
Dictionary (n.): Sözlük.
“-ary” ekini çıkardığın zaman geriye “diction” sözcüğü kalır. Bu “e” ile bitmeyen tam bir İngilizce sözcüktür dolayısıyla “-ary” ile sonlanır.
11. Cautionary
Cautionary (adj.): Uyarı amaçlı.
“Caution” sözcüğü dikkatli olma anlamı taşır ve “e” harfiyle bitmez. Bu nedenle “-ary” ile sonlanacaktır.
12. Visionary
Visionary (n./adj.): Gelecek için büyük planları veya fikirleri olan kişi. / Genellikle pratik olmayan büyük fikirleri tanımlamak için kullanılır.
Eğer ileriyi gören bir kişiysen gelecek hakkında bir fikrin vardır. “Vision” sessiz bir “e” ile bitmez, bu yüzden buraya “-ary” takısını ekleriz.
Bazı istisnalar:
- “Imaginary” sıfatı “imagine” sözcüğünden gelmektedir ama “-ary” ile biter. (Unutma: “imagination” sözcüğünde “a” kullanılır!)
- “Surgery” sözcüğünde ise soneki kaldırdığın zaman ortaya tam bir İngilizce sözcük çıkmaz ama yine de “-ery” kullanılır. (Unutma: “surgeon” sözcüğünde “e” kullanılır!)
- “Stationary” ve “stationery” ise biraz daha farklı bir konu! Bir şeyden bahsederken stationary dediğimiz zaman onun hareket etmediğini anlatırız (“station” kökünden gelir dolayısıyla “-ary” ile biter).
“Stationer” diye adlandırdığımız kişi kırtasiye ürünleri satan kişidir ve “-er” ile sonlanması nedeniyle “-ery” sonekiyle biter. Bir isim olarak “stationery” yazmakta kullanılan kağıt anlamına gelir.
“-ily” ve “-ally” ile biten sözcükler
Bu bölümde, “-ily” ve “-ally” ile biten sözcüklerin nasıl yazıldığını görmen için iki farklı kalıp göreceğiz.
Kalıp: Eğer sözcük kökü “l” ile bitiyorsa “-ly” ekle
13. Actually
Actually (adv.): Bir durumun gerçekleri ile ilgili.
“Actual” sözcüğü “l” ile biter, bu nedenle de sonuna “-ly” eklemen gerekir. Sözcük sonunda çift “l” ile “-ally” haline gelir.
14. Equally
Equally (adv.): Benzer bir şekilde, eşit düzeyde.
“Equal” da “l” ile biten bir diğer sıfattır. “-ly” takısını ekleyerek bunu bir zarfa dönüştürürsün.
15. Totally
Totally (adv.): Tamamen, kesinlikle.
Bir kez daha hatırlatmak gerekirse, yapman gereken tek şey “-ly” eklemektir ve tamamen farklı bir sözcük elde edersin.
Kalıp: Eğer sözcük kökü “y” harfiyle bitiyorsa “y” harfini kaldır ve “-ily” takısını ekle.
16. Readily
Readily (adv.): Tereddüt etmeksizin.
“-y” ile biten bir sözcüğe bir sonek eklerken “y” harfi genellikle kaldırılır ve değiştirilir. İşte bu nedenle “ready” sözcüğü “readily” haline gelir.
17. Noisily
Noisily (adv.): Çok gürültü yaparak.
“Noisy” sözcüğünden “-y” harfini çıkar ve bu zarfı elde etmek için “-ily” ekle.
Bazı istisnalar:
- “Tragically” sözcüğü “tragical” sıfatından gelmemektedir ama buna rağmen “-ally” kullanır. (Unutma: Sözcüğün sonunda “l” ya da “y” bulunmuyor, dolayısıyla bu özel bir durum).
- “Drily” hem “drily” hem de “dryly” şeklinde yazılabileceği için tuhaf bir sözcüktür.
“-ful” ile biten sözcükler
Bu bölümümüzde ise genellikle sıfat olarak karşımıza çıkan “-ful” ile biten sözcükleri göreceğiz.
Kalıp: “Full” sözcüğü bir sonek olarak sadece bir “l” kullanır: “-ful.”
18. Beautiful
Beautiful (adj.): Güzel, bakılası.
Güzel bir kişi güzellik ile doludur (full of beauty). Bu iki sözcüğü bir araya getirdiğin zaman ikinci “l” harfini kaldır! “ful” ile biten tüm sözcükler arasında sadece “full” sözcüğünde iki l harfi bulunur.
19. Thankful
Thankful (adj.): Müteşekkir ve memnun.
Şükran duygusuyla dolu olduğun zaman (full of thanks) “thankful” sözcüğünün “-ful” ile bittiğini hatırla.
20. Careful
Careful (adj.): Dikkatli.
Dikkatli olduğun zaman özenle dolu olursun (full of care). Burada da sözcük tek “l” ile biter.
Bazı istisnalar:
“overfull,” “brimfull” ve “topfull” gibi sözcükler “full” dışındaki çift “l” ile biten yegane sözcüklerdir. (Ve aslında bu son ikisini hem tek hem çift l ile yazmak mümkündür. Bu sözcükler fazla karşına çıkmayacak, bu nedenle endişelenmene gerek yok!)
“-ence” ve “-ance” ile biten sözcükler
Aşağıdaki beş kalıp ile “-ence” ve “-ance” ile biten sözcükleri göreceğiz.
Kalıp: Sözcük kökü “-ear,” “-y” ya da “-ure” ile bitiyorsa “-ance” kullan.
21. Appearance
Appearance (n.): Görünüş.
Soneki kaldırdığın zaman sözcük kökünün “appear” olduğunu göreceksin. “-ear” ile biten sözcüklerde genellikle “-ance” soneki kullanılır.
23. Appliance
Appliance (n.): Ev aletleri; buzdolabı veya bulaşık makinesi gibi beyaz eşyalar.
“Appliance” sözcüğünün kökü “apply” fiilidir (çünkü ev aletlerinin belirli uygulama alanları bulunur!). “-ance” takısını eklediğin zaman, anı sesi korumak için “y” harfini “i” ile değiştirmen gerekir.
24. Endurance
Endurance (n.): Tahammül, dayanıklılık, katlanma.
Endurance bir şeye katlanmayı ifade eder ve “endure” sözcük kökü “-ure” ile bittiği için “-ance” takısını alır. (“Endure” sözcüğünden sessiz “e” harfinin düştüğünü gözlemle.)
Kalıp: Sözcük kökü sert “g” ya da “c” sesiyle bitiyorsa “-ance” takısını kullan.
Sözcük kökü yumuşak “g” ya da “c” sesiyle bitiyorsa “-ence” takısını kullan.
“c” ve “g” sesleriyle biten sözcük kökleri, “e” harfiyle devam ederse yumuşak bir şekilde telaffuz edilir. Eğer bunlarla ilk defa karşılaşıyorsan işte yumuşak ve sert “c” ve “g” sesleri hakkında güzel bir kaynak.
25. Licence
License (n.): Bir şey kapmana izin veren bir izin ya da sürücü belgesi gibi bir kimlik kartı.
“Licence” sözcüğü, ilk “c” harfinin yumuşak bir sesi olması (“s” gibi) nedeniyle “-ence” ile bitmelidir.
26. Innocence
Innocence (n.): Masumiyet, suçsuzluk.
“Innocence” sözcüğündeki ilke “c” yumuşak bir sestir ve bu nedenle de bu sözcük “-ence” ile biter. Aynı zamanda “innocent” sözcüğünün neden “-ent” ile bittiğinin (neden “-ant” değil) yanıtı da budur.
27. Intelligence
Intelligence (n.): Zeka, akıl.
“Intelligence” ve “intelligent” sözcüklerinin her ikisi de “e” harfi içeren sonekler kullanır. Bunun nedeni de bu sözcüğün yumuşak “g” sesine ihtiyaç duymasıdır.
Kalıp: Sözcük kökü “-ate” ile bitiyorsa “-ance” takısını kullan.
28. Tolerance
Tolerance (n.): Hoşgörü, müsamaha.
Bütün bu kurallara müsamaha göstermen (tolerate) gerekecek. “Tolerate” fiili “-ate” takısıyla bittiği için “tolerance” sözcüğünün sonuna “-ance” gelir.
29. Dominance
Dominance (n.): Nüfuz, egemenlik.
“Dominance” sözcüğünün kökü “dominate” fiilidir ve bu fiil “-ate” ile biter.
Kalıp: Sözcük kökü “-ere,” “-er” ya da “-ist” ile bitiyorsa “-ence” kullan.
30. Interference
Interference (n.): Müdahale, karışma.
“Interference” sözcüğünün kökü, “-ere” ile biten “interfere” sözcüğüdür. Bunun “-ence” takısıyla sonlanmasını sağlamak için “interfere + nce” şeklinde bunları birleştir ve işin tamam!
31. Insistence
Insistence (n.): Israr, ısrarlılık.
Sözcüğün kökü olan “insist” fiili “-ist” ile bitmektedir, dolayısıyla bir sonek eklerken “-ence” seçilmelidir.
32. Preference
Preference (n.): Tercih, yeğleme.
Bu sözcük de “-er” ile biten “prefer” kökünden geldiği için “-ence” takısını tercih eder (prefer).
Kalıp: Bir sözcükte “-cid-,” “-fid-,” “-sid-” ya da “-vid-” heceleri bulunuyorsa “-ence” kullan.
33. Coincidence
Coincidence (n.): Tesadüf, rastlantı.
Ortasında “-cid-” hecesinin bulunması nedeniyle bu sözcüğün “-ence” takısı alması bir tesadüf (coincidence) değil.
34. Evidence
Evidence (n.): Bir şeyin gerçekleştiğinin kanıtı.
“Evidence” sözcüğü içerisinde “-vid-” harfleri yer alır bu nedenle de “-ence” takısını alır.
Bazı istisnalar:
“Sentence” ve “balance” ve bazı diğer sözcükler bu kalıpların hiçbirine uymamaktadır. Bazen böyle olur! Bu gibi sözcükleri gördüğün zaman sana yardımcı olması için bunların kökenlerini araştır.
- “Sentence” sözcüğü Latince sententia sözcüğünden gelmektedir.
- “Balance” sözcüğü Latince bilanx sözcüğünden gelmektedir.
Şimdi daha iyi anlaşılıyor!
Çoğu zaman, “-ence” ile biten sözcükleri “-ent” ile biten sözcükler haline getirmek mümkündür (“innocence” → “innocent” gibi). Ve “-ance” ile biten sözcükleri “-ant” ile biten sözcükler haline getirmek mümkündür (“significance” → “significant” gibi).
İçinde “q” harfi geçen sözcükler
Bu kategoride ise “q” harfini ele alacağız.
Kalıp: Bir sözcük içinde “q” harfi geçiyorsa bunu bir “u” ve başka bir ünlü harf takip eder.
35. Quiet
Quiet (adj.): Sessiz, dingin.
“q” harfinin kullanımı biraz karışık olabilir. Bu harf o kadar sık kullanılmaz ve kullanıldığı zaman da bu harfi, “quiet” örneğinde olduğu gibi neredeyse he zaman bir “u” harfi ve başka bir ünlü harf izler.
36. Question
Question (n.): Soru, sual.
“Question” sözcüğü, “q” harfinin bir sözcük içerisinde tek başına bulunamaması nedeniyle “que” (eğer İspanyolca konuşabiliyorsan yazımını hatırlamak için bu bilgiyi kullan!) ile başlar.
Bazı istisnalar:
“q” harfinin tek başına bulunduğu sözcükler yabancı kökenli “faqir” ve “burqa“ gibi sözcüklerdir ve bunlar çok sık kullanılmaz.
“q” içeren birçok sözcük Fransızcadan İngilizceye geçmiştir ve Fransızcadaki “cq” yazımını taklit eder. “Acquire” ve “racquet” sözcükleri bunun iyi birer örneğidir. Bunlardan çok fazla bulamazsın dolayısıyla da bunları ezberlemek kolaydır (işte bu sözcüklerin bir listesi).
“per-” ve “pre-” ile başlayan sözcükler
Sondan ikinci kategorimizde “per-” ve “pre-” ile başlayan sözcükler için iki kalıp vereceğiz.
Kalıp: Bir sözcük “çok,” “tam” ya da “yaklaşık” gibi anlamlar taşıyorsa bu sözcük muhtemelen “per-” ile başlar.
37. Perfect
Perfect (adj.): Mükemmel, eksiksiz.
“per-” soneki “tam,” “boyunca” ya da “yaklaşık” anlamları vermek için kullanılabilir. “Perfect” sözcüğü de eksiksiz bir şeyi ifade ettiği için “per-” önekini kullanır.
38. Perimeter
Perimeter (n.): Çevre, çevreleyen alan.
“Perimeter” sözcüğünün tanımı, yakınlık belirtmesi nedeniyle “per-” önekinin kullanımına işaret eder.
39. Perform
Perform (v.): İcra etmek, gerçekleştirmek.
Bu sözcük o kadar da bariz değildir: “to perform” fiili bir şeyi sonuna kadar icra etmek anlamına gelir. Bu tanıma göre bir performans “boyunca” icrayı ifade etmesi nedeniyle “per-” öneki kullanılır.
Kalıp: Bir sözcük “önce” anlamı taşıyorsa bu sözcük muhtemelen “pre-” ile başlar.
40. Prefix
Prefix (n.): Önek, bir sözcüğün önüne eklenen ek.
“pre-” öneki “önce” ya da “ilk” anlamları taşımaktadır. Artık “prefix” sözcüğü içerisinde neden “pre-” olduğunu biliyorsun!
41. Prepare
Prepare (v.): Hazırlamak.
Bir şeyi hazırladığın zaman o şeyi kullanmadan önce hazır hale getirdiğin için bu sözcük “pre-” öneki alır.
42. Preview
Preview (v.): Önizleme yapmak.
Film fragmanları sayesinde bir filmi sinemada izlemeden önce önizleme yapabilirsin. Tam anlamıyla bir şeyi önceden (“pre-“) izlemiş olursun.
Bazı istisnalar:
“Percent,” sözcüğünde kullanılan “per-” öneki “başına” anlamında kullanılan bir önektir. Bu sözcük iki parçaya ayrılabilir: per cent, yani “her 100 için.”
“Person” ve “present“ gibi bazı sözcükler “per-” ya da “pre-” hecelerini birer önek olarak kullanmaz. Bu sözcüklerin yazımlarını ezberlemen gerekecek!
Çift “r” içeren sözcükler
Son kategorimizde ise çift “r” içeren sözcükleri ele alacağız.
Kalıp: “r” harfi önündeki ünlü harf yazıldığı gibi okunmuyorsa tek “r” kullan.
Bu harf yazıldığı gibi okunuyorsa iki r kullan.
43. Embarrass
Embarrass (v.): Utandırmak, mahcup etmek.
Sözcük içerisinde ne zaman iki “r” kullanacağını bilmenin yolu ünlü harflerden geçer. “Ünlü-ünsüz-ünlü” kalıbında ilk ünlü genellikle yazıldığı gibi okunmaz. Eğer “embarrass” sözcüğündeki ikinci “r” atıldığında (yani embarass) bu sözcüğün telaffuzu “em-bae-rass” şeklinde değişir ki bu hatalıdır.
Bu durumda, ilk “a” harfinin yazıldığı gibi okunması gerektiği için ikinci bir “r” kullanılır: embarrass.
44. Arrow
Arrow (n.): Ok, yay ile kullanılan ucu sivri sopa ya da yön gösteren bir işaret.
“Arrow” sözcüğünde bulunan “a” yazıldığı gibi okunduğu için çift “r” kullanımı gerekmektedir.
45. Interrupt
Interrupt (v.): Kesmek, bölmek.
Önceki örnekte olduğu gibi, “interrupt” sözcüğünde “r” harfinden önce gelen “e” harfinin sesini dinle. Yazıldığı gibi okunuyordur (“e”) bu yüzden onu bir sonraki ünlüden ayırmak için iki “r” kullanılır.
Kalıp: Bir fiil “-r” ile bitiyorsa bunun geçmiş zamanı “-rred” kullanır.
46. Occurred
Occurred (v.): Olmak, meydana gelmek (geçmiş zaman).
“-r” ile biten birçok fiilin geçmiş zaman çekiminde çift “r” kullanılır. Böylelikle “occur” sözcüğü “occurred” halini alır.
47. Blurred
Blurred (v.): Bulanmak, bulanıklaşmak.
“Blur” sözcüğünün geçmiş zaman çekimi için bir “r” daha ekle ve sonra da her zamanki “-ed” takısını kullan.
Bazı istisnalar:
“Harass” ve “apparent” gibi sözcükler bu kurala uymaz. Bunları ezberlemen gerekebilir!
Yazım çalışmalarına devam ederken öğrendiğin sözcüklerdeki kalıpları gözlemle. Birkaç sözcüğü bir grup olarak ele aldığın zaman bunların yazımları daha mantıklı gelmeye başlayabilir.
İngilizce yazımda başka ne gibi kalıplar gördün? Bunları not al ve hatırla, böylece yaptığın İngilizce imla hataları sayısı da azalacak!
